افراد مبتلا به دیابت وقتی از بیماری خود باخبر می‌شوند، می‌ترسند و ناراحت می‌شوند زیرا با عوارض آن از جمله مشکلات چشمی، نارسایی کلیه، مشکلات قلبی و قطع عضو آشنا هستند، البته رعایت موارد مراقبتی باعث کنترل عوارض این بیماری می‌شود.

امروزه بیش از ۱۴۵ میلیون نفر در سراسر جهان به دیابت مبتلا هستند؛ پژوهش‌ها در کشور ما حاکی از آن است که از هر ۵ نفر، یک نفر به دیابت مبتلاست یا در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارد؛ علت اصلی دیابت این است که یا در بدن انسولین ساخته نمی‌شود یا این که مقدار تولید این ماده بسیار ناچیز است و نمی‌تواند نیاز‌های بدن را تامین کند

انسولین در حقیقت کنترل کننده‌ میزان گلوکزی است که وارد خون می‌شود؛ اگر قند خون وارد سلول‌های بدن نشود در نتیجه میزان قند در جریان خون افزایش می‌یابد و در نتیجه  آن علائم دیابت ظاهر می‌شود.دیابت یعنی مقدار قند موجود در خون شما زیاد است؛ در خون شما معمولا قند وجود دارد زیرا بدن برای انرژی به آن نیازمند است اما مقدار زیاد آن می‌تواند برای سلامتی مضر باشد؛ وقتی غذا می‌خورید بدن شما مقداری از گلوکز موجود در غذا را می‌سوزاند.

بدن قند را برای کسب انرژی به سلول‌ها می‌برد و برای این کار از هورمونی به نام انسولین استفاده می‌کند

انسولین توسط پانکراس ساخته می‌شود، وقتی بدن نمی‌تواند به اندازه کافی انسولین تولید کند یا در استفاده از انسولین دچار مشکلی می‌شود، قند دیگر نمی‌تواند وارد سلول‌ها شود ومیزان قند در خون بالا می‌رود و بالا رفتن قند در خون می‌تواند مشکلات زیادی را به وجود آورد

اثرات قند خون بالا در دیابت

قند خون بالا می‌تواند در طول زمان به عروق خونی آسیب برساند؛ این اثرات تخریبی در طول زمان و در همه بدن اتفاق می‌افتد اما بعضی از اعضای بدن از حساسیت بیشتری برخوردارند؛ ارگان‌هایی مانند چشم‌ها، قلب، کلیه‌ها به تغییرات قند خون حساس‌ترند، عروق خونی پا‌ها و اندام تحتانی، عروق خونی مغز نیز دچار آسیب می‌شوند که این مسئله افراد مبتلا به دیابت را در معرض سکته مغزی قرار می‌دهد.

علایم کاهش قند خون 

احساس گرسنگی، لرزش، تعریق، عصبانیت و آشفتگی، طپش قلب و نبض سریع، لرزش لب‌ها، تاری دید، رنگ پریدگی، تغییر خلق و خو، کاهش تمرکز و توهّمات، تحریک پذیری، گیجی و منگی از علائم کاهش قند خون هستند.

تيروئيد چيست؟

تيروئيد غده اي است به شكل پروانه در جلوي گردن در پايين حنجره و بالاي استخوانهاي ترقوه، تيروئيد دو نوع هورمون ترشح  مي كند به نام هاي T4 و T3 كار اين هورمون ها تنظيم چگونگي مصرف و ذخيره انرژي در بدن است. در حقيقت تيروئيد مسئول تنظيم سوخت و ساز بدن مي باشد. عملكرد تيروئيد توسط غدة ديگري در بدن به نام هيپوفيز تنظيم مي شود. هيپوفيز در مغز قرار دارد و با ترشح هورمون محرك تيروئيد، باعث افزايش ترشح هورمونهاي تيروئيد مي شود. تيروئيد ممكن است دچار كم كاري يا پركاري شود.

كم كاري تيروئيد

وقتي تيروئيد به اندازه كافي هورمون ترشح نكند فرد دچار كم كاري تيروئيد مي شود. كم كاري شايعترين فرم بيماري هايي تيروئيد است. در خانم ها بيشتر از آقايان ديده مي شود و با افزايش سن افزايش مي يابد.

علائم كم كاري تيروئيد

نشانه هاي كم كاري تيروئيد بسيار متفاوتند. ممكن است يك فرد دچار كم كاري تيروئيد باشد و علامتي نداشته باشد و برعكس فرد ديگري علائم بسيار شديد داشته باشد. كم كاري تيروئيد معمولاً تدريجاً ايجاد مي شود. براي همين در ابتدا علائم خفيف است و با پيشرفت بيماري علائم شديدتر مي شود. به همين علت گاهي بيماران به طور اتفاقي تشخيص داده مي شوند.

نشانه هاي كم كاري تيروئيد به طور كلي عبارتند از:

نشانه هاي پوستي : پوست خشك و ضخيم مي شود. تعريق كاهش پيدا مي كند. موها نازك يا خشن و شكننده مي شوند. ابروها مي ريزند و ناخن ها زود مي شكنند.

نشانه هاي چشمي: كم كاري تيروئيد مي تواند منجر به پف آلود شدن و تورم اطراف چشم شود. ولي علائم خيرگي نگاه و بيرون زدگي چشم مربوط به پركاري تيروئيد است كه گاهي حتي با درمان بيماري تيروئيد هم چنان باقي مي ماند.

نشانه هاي قلب و عروق: كم كاري تيروئيد باعث كاهش ضربان قلب و كاهش انقباض عضله قلب مي شود كه در نهايت منجر به كاهش عملكرد قلب مي گردد. در نتيجه فرد به دنبال فعاليت بدني دچار خستگي و تنگي نفس مي شود. (به اصطلاح نفس كم مي آورد). اين علائم در كسي كه بيماري زمينه اي قلب دارد مي تواند شديد شود.

از طرفي كم كاري تيروئيد منجر به افزايش خفيف فشار خون و كلسترول خون مي شود.

نشانه هاي تنفسي: كم كاري تيروئيد باعث ضعف عضلات تنفسي مي شود. در نتيجه عملكرد ريوي كاهش مي يابد. بنابراين احساس خستگي و ضعف، تنگي نفس به هنگام فعاليت بروز مي كند. كم كاري تيروئيد مي تواند باعث تورم زبان و تارهاي صوتي شود در نتيجه فرد صداي خشن پيدا مي كند و در خواب ممكن است دچار توقف هاي كوتاه تنفسي شود. در نتيجه فرد خواب راحتي ندارد و صبح با احساس خستگي بيدار مي شود و طول روز خواب آلود است.

نشانه هاي دستگاه گوارش: كم كاري تيروئيد حركات دستگاه گوارش را آهسته مي كند در نتيجه فرد دچار يبوست مي شود. كه در بعضي موارد مي تواند بسيار شديد باشد.

نشانه هاي دستگاه تناسلي: كم كاري تيروئيد در خانم ها منجر به اختلال قاعدگي مي شود. كه از قاعدگي هاي كوتاه با فواصل طولاني تا قاعدگي هاي شديد و با فاصله كم متغير است. گاهي حتي منجر به قطع قاعدگي مي شود. اين اختلالات مي تواند بارداري را با مشكل روبرو كند و گاهي افراد باردار كه دچار كم كاري تيروئيد هستند با افزايش ريسك سقط جنين روبرو هستند.  البته درمان اين خطر را كاهش مي دهد.

تشخيص كم كاري تيروئيد

با انجام آزمايش خون تشخيص داده مي شود. اولين قدم اندازه گيري هورموني است كه از هيپوفيز براي تحريك ترشح هورمون هاي تيروئيد، توليد مي شود. اين هورمون TSH نام دارد. البته براي افزايش وقت تشخيص مي توانيم هورمون تيروئيد را هم اندازه بگيريم. فردي كه دچار كم كاري تيروئيد است سطح هورمون TSH او بالا مي رود.

درمان كم كاري تيروئيد

كم كاري تيروئيد با جايگزين كردن هورمون تيروئيد درمان مي شود. قرص هاي تيروئيد كه همان هورمون تيروئيد T4 هستند معمولاً به صورت خوراكي يك بار در روز و با شكم خالي استفاده مي شوند. در بهترين حالت خوب است قرص تيروئيد را صبح ها يك ساعت قبل از صبحانه بخورند. معمولاً پس از شروع درمان در عرض دو هفته بيمار احساس بهبودي مي كند ولي براي برطرف شدن كامل علائم گاهي تا چند ماه فرصت لازم است. تغيير دوز دارو بايد حتماً زير نظر پزشك باشد و سرخود نبايد دارو را قطع يا كم و زياد كرد.

پزشك وقتي داروي تيروئيد (لووتيروكسين) را شروع مي كند معمولاً ۶ هفته بعد آزمايش مجدد مي دهد تا دوز مناسب دارو را پيدا كند. وقتي دوز مناسب داروي تيروئيد مشخص شد بيماران مي توانند ساليانه آزمايش بدهند. گاهي اوقات براساس شرايط بيمار لازم است دوز دارو تغيير كند كه اين كار با توجه به آزمايش و توسط پزشك انجام مي شود. مثلاً گاهي بيماري تيروئيد تشديد مي شود يا در شرايط حاملگي لازم است دوز دارو را افزايش دهيم. مصرف بعضي داروها مثل قرص هاي كلسيم، آهن، آنتي اسيدهاي حاوي آلومينيوم مي تواند در جذب اختلال ايجاد كند. و بايد در زمان متفاوتي از قرص تيروئيد خورده شود.

گاهي اوقات به دنبال كاهش وزن يا افزايش سن لازم است دوز داروي تيروئيد كاهش يايد.

كم كاري بدون علامت تيروئيد

گاهي اوقات كم كاري تيروئيد بسيار خفيف و بدون علامت است. در اين شرايط مي توان درمان نكرد هر چند بعضي معتقدند كه اگر اين كم كاري خفيف همراه با گواتر (بزرگي تيروئيد) باشد يا يك سري علائم غيراختصاصي مثل يبوست، خستگي، افسردگي وجود داشته باشد بهتر است درمان شروع شود.

بيمار مبتلا به كم كاري تيروئيد اگر نيازمند عمل جراحي باشد در صورتي كه تيروئيد كنترل باشد منعي براي جراحي ندارد. ولي اگر بيماري تيروئيد كنترل نباشد و عمل جراحي اورژانس نباشد بهتر است تا كنترل تيروئيد، عمل جراحي به تأخير افتد.