سقط جنین 
شایع‌ترین عارضه بارداری سقط جنین است. این جمله یعنی این كه شایع‌ترین مشكل و خطری كه یك خانم باردار و جنین او را تهدید می‌كند، سقط است. آنچه در این میان نباید فراموش كنیم این نكته است كه علاوه بر تمام معضلات و مشكلات جسمانی و فیزیكی، آسیب جدی روحی و روانی‌ای كه از دست دادن جنین بر مادر وارد می‌سازد، غیرقابل جبران است. در این مطلب سعی كرده‌ایم بیشتر با سقط آشنا شویم.
به خروج محصول بارداری، پیش از هفته بیستم بارداری سقط خود به خودی گفته می‌شود. بیشتر موارد سقط در سه ماهه اول بارداری(12 هفته اول)‌ رخ می‌دهند و شایع‌ترین علت نیز نقایص كروموزومی است. در واقع به طور طبیعی جنین‌هایی كه اختلالات شدید كروموزومی دارند در همان ابتدا تصفیه شده و می‌میرند.
اصطلاح دیگری كه در این زمینه مطرح است تهدید به سقط است. هر گونه خونریزی به صورت خفیف، شدید یا لكه‌بینی در نیمه اول بارداری از سوی مادر باید جدی تلقی شود. این علامت می‌تواند نشانه در معرض خطر بودن جنین باشد. پس از بروز این علامت مادر باردار باید مورد معاینه پزشك قرار گیرد. اگر دهانه رحم كاملا بسته باشد و علائم دیگر خطر وجود نداشته باشد، واژه تهدید به سقط برای تشریح وضعیت جنین مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این حالت به مادر توصیه می‌شود استراحت كند و از فعالیت‌هایی كه ممكن است برای ادامه حیات جنین خطرناك باشد، بپرهیزد. این حالت تنها وضعیتی است كه می‌تواند مانع سقط شود.

در مقابل وضعیت تهدید به سقط یك حالت دیگر هم قرار دارد كه سقط اجتناب‌ناپذیر نام دارد. در سقط اجتناب‌ناپذیر علاوه بر علامت‌ خونریزی واژینال، علائم خطر دیگری نظیر پارگی كیسه آب، درد و باز شدن دهانه رحم نیز وجود دارد.
در این حالت مرگ جنین حتمی است و اصرار برای حفظ جنین می‌تواند با خطراتی نظیر سقط عفونتی یا سپتیك، سقط ناكامل یا سقط فراموش شده همراه باشد كه جان مادر را نیز به خطر می‌اندازند. بنابراین در وضعیت سقط اجتناب‌ناپذیر، تخلیه رحم از محصول بارداری به روشهای دارویی یا جراحی نظیر كورتاژ در مركز بیمارستانی انجام می‌شود و پس از اطمینان از پایدار بودن وضعیت حیاتی مادر می‌توان وی را ترخیص كرد.

سقط ناكامل حالتی است كه قسمتی از جنین یا جفت خارج شده و قسمت‌های دیگر باقی مانده است. در این حالت درد و خونریزی ادامه دارد. خونریزی مداوم می‌تواند برای مادر خطرناك باشد. در این حالت نیز باید تخلیه رحم در بیمارستان صورت بگیرد. سقط فراموش شده حالتی است كه جنین حیات خود را از دست داده است، ولی انقباض‌های رحمی صورت نگرفته و در نتیجه جنین و جفت در رحم مادر باقی مانده است. در این حالت احتمال عفونت افزایش می‌یابد و این خطر جان مادر را تهدید می‌كند. در این حالت با توجه به صلاحدید پزشك پس از معاینه مادر و ارزیابی شرایط وی، می‌توان منتظر آغاز انقباض‌های رحمی ماند یا تخلیه رحم انجام داد.

سقط سپتیك یا عفونی یكی از خطرناك‌ترین وضعیت‌های سقط است. معمولا این حالت پس از سقط ناكامل كه بی‌توجهی به آن شده است، سقط فراموش شده و اقدام به سقط در مراكز غیربهداشتی و زیرنظر افراد غیرمتخصص دیده می‌شود. در این حالت همراه با خونریزی واژینال، مادر دچار تب و درد شكمی می‌شود و علائم عفونت مانند افزایش ضربان قلب، افزایش تعداد گلبول‌های سفید و ... نیز ظاهر می‌شوند.

در صورت وجود تب و درد شكمی باید اقدامات لازم تشخیصی و درمانی انجام شوند. این اقدامات عبارتند از: تهیه نمونه و كشت از خون و سرویكس، تخلیه رحم، آنتی بیوتیك تزریقی از راه ورید، پیشگیری از كزاز، تهیه عكس رادیوگرافی در حالت‌های ایستاده و خوابیده از شكم، در صورت مشاهده علائمی دال بر پارگی رحم در رادیوگرافی‌های انجام شده باید جراحی شكم انجام گیرد. 

در هر یك از حالات سقط در صورتی كه مادر دارای گروه خونی RH منفی و همسر وی دارای گروه خونی RH مثبت باشد، باید تزریق آمپول روگام برای پیشگیری از حساس شدن مادر و بروز مشكل برای فرزندان بعدی انجام گیرد.
یك بار امتحان كافی است
اگر یك بار سابقه سقط داشته‌اید، می‌توانید یك بار دیگر شانس خود را برای بارداری امتحان كنید. البته بهتر است در زمان مناسبی كه پزشك به شما توصیه می‌كند باردار شوید. این زمان به سن و سال شما و همسرتان بستگی دارد. از یك سو تاخیر موجب بهبود وضعیت روحی و تغذیه‌ای مادر می‌شود، از سوی دیگر افزایش سن یكی از خطرات بروز سقط است. اگر سن شما و همسرتان بالا باشد، بهتر است زودتر برای بچه‌دار شدن مجدد امتحان كنید، ولی اگر جوان‌تر هستید می‌توانید اندكی صبر كنید. به هر حال پس از گذشت چند ماه مادر توانایی بارداری مجدد را كسب می‌نماید. مهم این است كه بیشتر از یك بار شانس مجدد را امتحان نكنید و اگر 2بار سابقه سقط داشتید بهتر است بررسی‌های لازم برای كشف علت سقط را آغاز نمایید. اصطلاح سقط مكرر به 3‌‌بار سقط پیاپی اطلاق می‌شود. علت‌های سقط مكرر می‌تواند یكی از این موارد باشد؛ نقایص ساختمانی رحم، مشكلات هورمونی، علل ژنتیكی، علل انعقادی، نارسایی سرویكس. 

برخی از این علت‌ها قابل برطرف شدن هستند. نقص ساختمانی رحم شایع‌ترین علت سقط‌های مكرر است. در صورت وجود نقایصی نظیر رحم شاخ‌دار، وجود توده‌هایی نظیر فیبروم یا لیومیوم و ... ممكن است جراحی پیش از باردار شدن مفید واقع شود. نارسایی سرویكس نیز به حالتی گفته می‌شود كه دهانه رحم به اندازه كافی توانایی بسته ماندن در برابر جنین را ندارد و پیش از موعد باز می‌شود، در این حالت نیز می‌توان با كمك سركلاژ (بستن دهانه رحم به روشی شبیه بخیه كردن)‌ به بارداری بعدی كمك كرد.
برخی از مشكلات نیز براحتی قابل برطرف شدن نیستند ولی امروز با پیشرفت‌هایی كه در علم ناباروری و درمان آن صورت گرفته است و با كمك روش‌هایی نظیرIUI ،IVF ، اهدای تخمك، اهدای اسپرم و رحم اجاره‌ای بسیاری از والدین می‌توانند به بچه‌دار شدن امیدوار باشند.
علاج واقعه قبل از وقوع
مگر از سقط هم می‌شود پیشگیری كرد؟ این پرسش یك پاسخ روشن و قاطع دارد: بله در صورتی كه سابقه سقط در یكی از نزدیكان شما وجود دارد، مثلا خواهر یا مادرتان قبلا جنین خود را سقط كرده‌اند، می‌توانید با مراجعه به پزشك و بیان كردن این موضوع و علتش به پیشگیری از بروز آن در بارداری خودتان كمك كنید. ارزیابی‌های معمولی پیش از بارداری می‌تواند بسیار مفید باشد. ممكن است علت سقط یك نقص ساختمانی در لوله‌های عصبی باشد و با مصرف یك مكمل ویتامین و اسیدفولیك برطرف شود.

یكی دیگر از راه‌های پیشگیری، پرهیز از ورزش‌های سنگین یا ضربه‌های شدید به شكم به خصوص در بارداری اول است. بررسی‌های ژنتیك پیش از زایمان كه به تمام زوج‌های جوان توصیه می‌شود، از بروز تالاسمی پیشگیری می‌كند. به هر حال باید به این موضوع توجه داشت كه اگر چه تالاسمی به تنهایی نمی‌تواند علت قابل قبولی برای سقط باشد، ولی همراهی بیماری‌ها با یكدیگر را نباید فراموش كرد. در حقیقت تالاسمی می‌تواند با بسیاری از اختلالات كروموزومی كه خود علت قابل توجهی برای سقط هستند همراه شود. اگر چنین دیدی داشته باشیم كه سقط جنین یك پدیده طبیعی برای حذف جنین‌های غیرطبیعی و بیمار است، هرگونه اقدام برای پیشگیری از بیماری جنین یك اقدام در جهت پیشگیری از سقط محسوب می‌شود.
مشاوره ژنتیك برای چه افرادی لازم است؟
مهم‌ترین فاكتوری كه روی اختلالات ژنتیك موثر است، سن والدین است. زنانی كه بیش از 34 سال سن دارند شانس بالایی برای داشتن بچه‌هایی با اختلالات كروموزومی دارند. در مجموع پیشنهاد می‌شود والدینی كه در معرض خطر زیاد از نظر به دنیا آوردن فرزند مبتلا به اختلالات كروموزومی قرار دارند، مشاوره ژنتیكی انجام دهند. این افراد عبارتند از:

1 - والدینی كه یك بچه قبلی یا یكی از نزدیكان آنها سابقه نقایص هنگام تولد، اختلالات كروموزومی یا اختلال ژنتیكی شناخته شده داشتهاند.

2 - والدینی كه كودك قبلی آنها عقب‌افتادگی ذهنی داشته است.

3 - والدینی كه نوزاد قبلی آنها طی دوره نوزادی فوت شده است.

4 - والدینی كه چندین سقط را تجربه كردهاند.

5 - والدینی كه هم‌خونی یا قرابت نسبی با یكدیگر دارند.

6 - مادری كه در حاملگی خود با داروها یا مواد تهدیدكننده سلامت جنین در تماس بوده است.

7 - والدینی كه یكی ازآنها اختلال ژنتیكی شناخته شده دارد.

8 ‌- والدینی كه یافته‌های سونوگرافی غیرطبیعی و مشكوك در جنین آنها مشاهده می‌شود.
حفاظت از مادر در برابر خطرات
تنها در صورتی كه حالت تهدید به سقط وجود داشته باشد، می‌توان از سقط جنین جلوگیری كرد و در صورت همراهی تب و درد شكمی همراه با سقط نیاز به اقدامات تشخیصی و درمانی اورژانس برای نجات جان مادر وجود دارد. البته برخی از علل سقط قابل پیشگیری و اصلاح هستند، لذا پس از2-3 بار سقط متوالی باید بررسی‌های لازم از نظر علت سقط انجام شود تا درصورت امكان از بارداری‌های بعدی محافظت شود.